Sinh thời, Hoàng đế Traianus được tôn vinh là Optimus Princeps, tức bậc đại minh quân không ai sánh bằng. Sau khi ông về cõi vĩnh hằng, người ta kể rằng không có một vị Hoàng đế nào xuất sắc hơn được ông, hay được lòng dân hơn ông. Ông là vị Hoàng đế có tài dụng binh như thần, không bao giờ ngưng nghỉ chiến đấu và có lòng vô cùng dũng cảm theo lối triết học Khắc Kỷ.[39] Vào giữa thế kỷ thứ IV, người ta tôn vinh ông không chỉ là một vị chủ tướng lừng lẫy đưa các binh sĩ tinh nhuệ La Mã đến niềm vinh quang chiến thắng, mà còn là một vị Hoàng đế liêm chính và đức độ có một không hai.[40][41] Khác với nhiều vị đế vương khác đã một thời lừng lẫy trong lịch sử, danh tiếng của Traianus không hề bị suy giảm sau gần 19 thế kỷ. Những công trình đồ sộ mà ông bỏ công gầy dựng sẽ còn làm ấn tượng hậu thế. Việc người La Mã cải đạo Ki-tô giáo càng làm tô điểm thêm huyền thoại về ông: trong thời kỳ Trung Cổ, người ta còn yêu mến ông thậm chí hơn cả thời cổ đại nữa.[41] Họ thường nói là Giáo hoàng Grêgôriô I, với ơn trên, đã hồi sinh Hoàng đế Traianus và làm lễ rửa tội cho ông với đức tin Ki-tô giáo. Một lời chứng cho việc này được kể lại trong cuốn "Huyền thoại Vàng" (Golden Legend) nổi tiếng. Các nhà thần học, như Thomas Aquinas (người Anh), ca ngợi Traianus là điển hình của một tín đồ Đa Thần giáo đức độ. Vào thế kỷ thứ XIII, trong bản Thần khúc trứ danh, đại thi hào Ý là Dante Alighieri, dựa vào huyền thoại này, cho biết hoàng linh của Traianus ở trên Thiên đường của thần Jupiter, cùng với những nhân vật lịch sử và huyền thoại nổi tiếng vì đức tính chính trực. Sự ra đời của "Thần khúc" đã khiến cho "sự hồi sinh của Traianus" thời Trung Cổ ngày càng trở nên sống động. Một ví dụ điển hình là ông cũng được tả lại trong bài thơ Piers Plowman của nhà thi hào William Langland, một trong những tác phẩm vĩ đại nhất của nước Anh thời kỳ Trung Cổ. Sự sáng suốt của ông cũng được thể hiện trong bức tranh bộ đôi sống động được trang trí bằng thảm của người Flander vào thế kỷ thứ XV, nay hãy còn ở Viện Bảo tàng Lịch sử Bern.[41]

Vào thế kỷ thứ XVIII, khi đêm trường Trung Cổ đã đi qua từ lâu và nhân dân châu Âu đang sống trong thời kỳ Khai sáng, danh thơm của ông hãy còn tồn vững tồn.[41] Nhà hiền triết Pháp Montesquieu đã ghi nhận đến "sự huy hoàng của Traianus".[42] Vua nước Tây Ban Nha là Carlos III xuống lệnh do nhà họa sĩ Anton Raphael Mengs vẽ bức tranh Lễ khải hoàn của Traianus trên trần Hoàng cung Madrid – được coi là kiệt tác lớn nhất của nhà họa sĩ. Nhà văn hào Pháp Voltaire, khi ca ngợi ông vua hiền triết Friedrich II Đại Đế nước Phổ), đã viết rằng ông sáng suốt chẳng kém chi Hoàng đế Traianus.[43][44] Vào năm 1740, Voltaire cũng tôn vinh vị vua này là "có nhân cách của Titus, Traianus...".[45] Có kiến trúc sư cung đình cũng tán dương Friedrich II Đại Đế là Traianus, và bản thân ông cũng trích dẫn vị anh hùng Traianus để minh chứng tính "chính nghĩa" của các cuộc chinh phạt của mình.[46][47] Không những liên tục ca ngợi Friedrich II Đại Đế là Traianus trong các thư từ,[48] mà chính Voltaire cũng tán tụng vua Pháp Louis XV là vị Hoàng đế La Mã huy hoàng năm xưa.[49][50] Thời đó, người ta cũng ví von vị Hoàng đế La Mã Thần thánh anh minh Joseph II với Traianus - một trong những vị Hoàng đế kiệt xuất nhất của La Mã thuở xa xưa mơ hồ.[9] Nhà sử học người Anh là Edward Gibbon trong cuốn sử La Mã của mình có đưa ra khái niệm "Ngũ hiền đế", trong đó Traianus là vị hiền đế thứ hai.[40] Gibbon kể rằng vị đại anh quân Traianus đã đưa Đế quốc của ông lên đến thời kỳ hoàng kim, và để ca ngợi công đức của ông, hai nhà soạn nhạc nước Ý là Giuseppe Nicolini và Prunetti đã sáng tác vở nhạc kịch Trajano in Dacia.[41] Và ngày nay, Hoàng đế Traianus vẫn hoàn toàn là một minh quân đức độ trong mắt người đời, chiếm vai trò lớn lao trong các vị Hoàng đế La Mã từ cổ chí kim. Và, bên cạnh đó, những công trình xây cất đồ sộ của ông ở kinh thành La Mã vẫn gây cho chúng ta phải ấn tượng, và đường lối xây dựng pháp luật và hành chính của ông vẫn còn có ảnh hưởng đến đời sống.[51]